دوشنبه, 21ام مرداد

شما اینجا هستید: رویه نخست زبان و ادب فارسی زبان پژوهی

زبان پژوهی

فعل معلوم بجای فعل مجهول

توجّه به این نکته ضروری است که ساخت جملۀ فارسی را تابع بافت جملات بیگانه کردن زیانش بمراتب بیش از ورود لغات بیگانه است و به اصالت و استقلال زبان بیشتر صدمه می‌زند. به‌علاوه مصدرها و فعلهای زبان فارسی را باید با حرف اضافه های متناسب با آنها آموخت و بکار برد نه آن که ماده و مصدر فعل را  بصورت مجرّد بخاطر سپرد.

چرا زبان فارسی مهم است - دکتر حسن انوری

من خدمتگزار زبان فارسی هستم، اگرچه زبان مادری‌ام آذری است. از زمانی که مادرم شعری از حافظ را به من تفهیم کرد، شیفته زبان‌ فارسی شدم. در دانشکده ادبیات تبریز در حضور استادانی چون ماهیار نوابی ، دکتر رجائی بخارایی، دکتر منوچهر مرتضوی، استاد ادیب طوسی و استاد ترجانی زاده و در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران در حضور استاد بدیع‌الزمان فروزانفر، استاد جلال‌الدین همائی دکتر ناتل خانلری و دکتر محمد معین و دیگر استادان کم و بیش و به قدر استطاعت بار موز زبان فارسی آشنا شدم. در طی بیش از سی سال خدمت در موسسه لغتنامه دهخدا تاریخ زبان فارسی را مرور کردم. وقتی قرار شد در مدت معینی، این فرهنگ را به فرجام برسانم شب و روز خود را در اختیار فرهنگ سخن قرار دادم.

زبان علمی فارسی و پیشنهادهایی در راه اصلاح آن

می‌گویند در روزگار ما جهانِ گل و گشاد به دهکده‌ای تبدیل شده، اما دهکده‌ای ناامن‌تر از عصر حجر. حوادث همین سالهای اخیر گواهی می‌دهد که باید با چنگ و دندان میراث و هویت ملی خود را حفظ کنیم؛ زبان فارسی مهمترین سند مالکیت قومی ماست.

كسی در صدا و سیما زبان فارسی را پاس نمی‌دارد

گذشت و گذشت، تا این كه صدا و سیمایی كه روزی، روزگاری درست گفتن و درست نوشتن را تبلیغ و توصیه می كرد، امروزه خود در گفتن و نوشتن، فارسی را پاس نمی دارد.

واژه‌گزینی در زبان فارسی

ما باید چه کار بکنیم؟ نخستین کار این است که ارج و جایگاه زبان فارسی را بدانیم و سپس به ساخت درست واژگان بپردازیم و همان‌گونه که فرهنگستان‌های اروپا برای یافتن ریشه به سراغ زبان لاتین می‌روند، ما هم ریشه‌ی اوستایی واژه را پیدا کنیم که ببنیم تکامل پیدا کرده چه شده؟ مثالی دیگر عرض می‌کنم. میکروب یعنی چه؟ میکرو یعنی کوچک، بیو یعنی زنده، پس می‌شود زنده‌ی کوچک. فارسی آن یعنی زیواچه. فرق بین زیوا‌چه و میکروب این است که میکروب را می‌گوییم ولی معنی آن‌را نمی‌فهیم اما وقتی گفتیم زیوا‌چه، زی یعنی زندگی، وا نیز به معنی دارا بودن است، پس زیوا‌چه یعنی زندگی‌دار کوچک.

پیشینهٔ واژه‌پردازی در پارسی پس از اسلام

پس از پورسینا و بیرونی، شاگردان و پیروان ایشان و آیندگان همچون ابوعبید جوزجانی، ناصر خسرو، امام محمد غزالی، افضل الدین کاشانی و خواجه نصیرالدین توسی از دستهٔ دانشمندانی هستند که آثار پارسی پدید آوردند و واژگان سره از گنجینهٔ زبان برداشتند یا خود واژه پرداختند.

در همین زمینه