دوشنبه, 07ام مرداد

شما اینجا هستید: رویه نخست تاریخ تاریخ معاصر

تاریخ معاصر

ظهور و سقوط فرقه دموکرات از 21 آذر 1324 تا 21 آذر 1325

با عقد قرارداد سه جانبه میان ایران و دولت‎های روس و انگلیس در 29 بهمن 1320 (29 ژوئیه 1942) اشغال‎گران متعهد شدند که حداکثر شش ماه پس از پایان جنگ دوم جهانی، خاک ایران را ترک کنند. از این رو، روس‎ها به فکر آن برآمدند که تا پیش از رفتن، امتیاز اقتصادی یا سیاسی مهمی در ایران به دست اورند. از این رو، در آغاز به ایجاد و تقویت حزب توده پرداختند. اما وقتی به این نتیجه‎ رسیدند که حزب توده نمی‎تواند آن‎ها را به مقصودشان برساند، دست‎اندر کار ایجاد فرقه‎ی دموکرات برآمدند. سید جعفر پیشه‎وری را، نامزد این کار کردند.

عهدنامهٔ‌ گلستان‌

بعد از این‌ امور جنگ‌ و عداوت‌ و دشمنی‌ که‌ تا حال‌ در دولتین‌ روسیه‌ و ایران‌ بود به‌ موجب‌ این‌عهدنامه‌ الی‌الابد مقطوع‌ و متروک‌ و مراتب‌ مصالحه‌ اکیده‌ و دوستی‌ و وفاق‌ شدید فیمابین‌ اعلیحضرت‌ قضاقدرت‌ پادشاه‌ اعظم‌ امپراطور روسیه‌ و اعلیحضرت‌ خورشید رایت‌، پادشاه‌ داراشوکت‌ ممالک‌ ایران‌ و وراث‌ وولیعهدان‌ عظام‌، میانه‌ دولتین‌ علیتین‌ ایشان‌ پایدار و سلوک‌ خواهد بود.

آذربایجان در سال‎های 1325 ، 1324 - بخش نخست

در مجلس یکی از آزادگان و رجال کهنسال آذربایجان بودم سخن از پیش‌آمدهای سال‌های 1324 و 1325 و وقایع آذربایجان و کیفیت تشکیل حزب وحدت ایران پیش‌آمد و نیز چندی پیش‌ مقاله‌ای از آقای دکتر مهدوی دامغانی در این مورد در روزنامه‌ی کیهان (چاپ لندن) خواندم که لازم دانستم آن‌چه خود ناظر و شاهد بودم برای حفظ تاریخ بیان کنم .

سندهای تازه، پیرامون دخالت آشکار اتحاد شوروی در ایجاد فرقهٔ دموکرات در آذربایجان و جمهوری مهاباد

با وجودی که هیچ‌یک از پژوهش‌گران و تاریخ‌نگاران، تردید در دخالت اتحاد شوروی در ایجاد فرقهٔ دموکرات در آذربایجان و جمهوری مهاباد نداشتند، انتشار سه سند از آرشیو جمهوری آذربایجان در باکو، حقایق بیش‌تری را آشکار می‌کند.

چند سند دربارهٔ فرقهٔ دموکرات آذربایجان (از مرکز اسناد جمهوری آذربایجان شوروی)

حسن حسن‌اوف که با ماموریت ویژه‌ای برای رهبری امور سیاسی به ایران آمده بود 13 فوریه 1945 (24 بهمن 1323) در پایان یک گزارش 67 صفحه‌ای که برای میرجعفر باقراوف فرستاده، چنین می‌نویسد

فرمان‌ فتحعلیشاه‌ به‌ محمدحسن‌خان‌ شکی‌ [در باب‌ آمادگی‌ جهت‌ آزادسازی گرجستان‌]

آن‌که‌ عالی‌جاه‌ محمدحسن‌خان‌ حاکم‌ شکی‌ بداند که‌ چون‌ در زمان‌ توقف‌ سریر آستان‌ نظیر پادشاهی‌ درساحت‌ ایروان‌ که‌ سردار ملک‌ روس‌ و لشکر آن‌ طایفه‌ ضلالت‌ مأنوس‌ از صدمات‌ جانگزای‌ عساکر ظفر آیین‌فوجی‌ کثیر معروض‌ شمشیر هلاک‌ بقیه‌السیف‌ قرین‌ انهزام‌ فرار به‌ جانب‌ گرجستان‌ نموده‌ بودند.

در همین زمینه