آخرین دبیر /  سعید کافی انارکی- ساربان
آخرین دبیر / سعید کافی انارکی- ساربان

زنده یاد دکترقاسم غنی [بیهقّی] علیه الرحمة و المغفرة، حکیم، طبیب، ادیب، مترجم، مورّخ و دیپلمات برجسته و جامع الاطراف معاصر بود که در حذاقت و فراستی آمیخته با شرافت، از نادره‎کارانِ دوران در علم و دانش به شمار می آمد.

1404/5/19 ۱۱:۲۲
از سهروردی چه می‌توان آموخت؟ / سید یحیی یثربی
چرا برای پژوهش‌های تاریخی نهاد دانشگاه مهم است؟ / حسن انصاری
ادامه مطلب
بدیع‌الزمان‌شدن مشکل است ولی مأیوس نباشید / جلال‌الدین همایی
بدیع‌الزمان‌شدن مشکل است ولی مأیوس نباشید / جلال‌الدین همایی

امروزه اگر نسخه‌هایی مطمئن از متون کهن و کلاسیک فارسی، چه متون ادبی و چه متون فلسفی و علمی و عرفانی و… و پژوهش‌هایی دقیق و سنجیده درباب این متون و شرح و تفسیرهایی گره‌گشا از آن‌ها را در دسترس داریم، این را مدیون تلاش استادانی چون جلال‌الدین همایی و بدیع‌الزمان فروزانفر هستیم.

1404/4/29 ۱۲:۱۸
نقش ایران در تمدن اسلامی‌ / پروفسور ریچارد نلسون فرای
نقش ایران در تمدن اسلامی‌ / پروفسور ریچارد نلسون فرای

نوشتار زیر از ریچارد فرای است، ایران شناس نامدار آمریکایی که عقیده داشت :ایران سروی است که در برابر طوفان رخدادهای روزگار، خم می‌شود، ولی نمی‌شکند. ققنوسی است که همواره پس از تاخت و تازها و ویرانگری‌های گسترده، از خاکستر خویش برخاسته و به زندگی فرهنگی خود ادامه داده است.‌

1404/4/17 ۰۹:۱۳
چگونه می‌توان ایرانی بود؟ چگونه می‌توان ایرانی نبود؟ / عبدالحسین زرین‌کوب
ادامه مطلب
فرمان مشروطیت، آغازی بر تحول سیاسی ایران
فرمان مشروطیت، آغازی بر تحول سیاسی ایران

در متن فرمان مشروطه، مظفرالدین شاه با استناد به عنایت الهی و نیت خیرخواهانه سلطنت، اعلام می کند که به منظور ترقی، سعادت، عدالت و نظم در کشور، تأسیس مجلس شورای ملی را بر خود فرض دانسته و تشکیل آن را فرمان می دهد.

1404/5/14 ۰۸:۵۱
نخستین پادشاهی که از «ایران» برای سجع مهر استفاده کرد
«جریده ادب» بازخوانی شد
«جریده ادب» بازخوانی شد

در چهارمین رویداد از مجموعه «کاوشی در گنجینه کتابخانه ملی»، روزنامه «ادب»، یکی از روزنامه‌های دوران قاجار، معرفی می‎‌شود.

1404/4/24 ۱۰:۲۲
ادامه مطلب
قزوین در بستر تاریخ در گفت‌وگو با مهرزاد پرهیزکاری
قزوین در بستر تاریخ در گفت‌وگو با مهرزاد پرهیزکاری

مهرزاد پرهیزکاری گفت: فناوری ساخت و استفاده از خشت و چینه که تا چند دهه قبل در تمام روستاها و شهرهای ایران متداول بود و هنوز نمونه‌های آن در جای‌جای ایران دیده می‌شود، یک فناوری چند هزار ساله است. همچنین است سقف‌های تیرچوبی. چال کرسی که در خانه‌های دوره قاجار و پهلوی دیده می‌شود، نمونه تکامل‌یافته اجاق‌های عصر نوسنگی است

1404/5/21 ۱۰:۴۱
گفت‌وگو با علیرضا ملایی توانی درباره کتاب «انقلاب مشروطه»
گفت‌وگو با علیرضا ملایی توانی درباره کتاب «انقلاب مشروطه»

ملایی توانی گفت:‌آنچه در انقلاب مشروطه در عمل تحقق پیدا کرد چیرگی گفتمان آزادی‌خواهی بر عدالت‌خواهی بوده و در واقع آزادی محور اصلی و مبنا بوده و در هسته مرکزی آن قرار داشته و عدالت در ذیل آن. اما در انقلاب اسلامی برعکس شد یعنی عدالت در هستۀ کانونی انقلاب قرار گرفت و آزادی در حاشیۀ آن

1404/5/14 ۰۹:۳۳
کارنامه فرهنگی جلال ستاری، در گفت‌وگو با ابوالقاسم اسماعیل‌پور
کارنامه فرهنگی جلال ستاری، در گفت‌وگو با ابوالقاسم اسماعیل‌پور

ابوالقاسم اسماعیل‌پور، اسطوره‌شناس برجسته، گفت: جلال ستاری تنها اسطوره‌شناس نبود، بلکه با مطالعات عمیقی که در حوزه رمزپردازی در داستان‌های کهن داشت توانست راهگشای نویسندگان و هنرمندان در خلق آثار ادبی و هنری برجسته باشد. ستاری با مطالعه در رویکردهای نقد اسطوره‌ایِ کهن‌الگویی و نمادشناسانه باعث شد رویکرد جدیدی در نقد ادبی داشته باشیم و می‌توان او را پیشرو در مطالعات نقد اسطوره‌ای در تاریخ نقد ادبی ایران دانست.

1404/5/14 ۰۹:۲۹
ادامه مطلب
گزارش تصویری آیین یادبود «عباس انواری»
گزارش تصویری آیین یادبود «عباس انواری»

مجلس یادبود «عباس انواری»، مدیر بخش علوم پایه و مهندسی دانشنامۀ ایران و عضو شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، صبح شنبه، یازدهم مرداد در تالار امیرالمؤمنین (ع) این مؤسسه برگزار شد.

1404/5/13 ۱۷:۵۴
گزارش تصویری هفتمین همایش ملّی «زبان‌ها و گویش‌های ایران» - بخش دوم
گزارش تصویری هفتمین همایش ملّی «زبان‌ها و گویش‌های ایران» - بخش دوم

هفتمین همایش ملّی «زبان‌ها و گویش‌های ایران (گذشته و حال)» با مشارکت انجمن علمی ایران‌شناسی و به دبیری علمی محمود جعفری دهقی، سه‌شنبه، هفتم مرداد از ساعت ٩ صبح تا ۶ بعدازظهر در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی برگزار شد.

1404/5/10 ۱۴:۰۲
گزارش تصویری هفتمین همایش ملّی «زبان‌ها و گویش‌های ایران» - بخش نخست
گزارش تصویری هفتمین همایش ملّی «زبان‌ها و گویش‌های ایران» - بخش نخست

هفتمین همایش ملّی «زبان‌ها و گویش‌های ایران (گذشته و حال)» با مشارکت انجمن علمی ایران‌شناسی و به دبیری علمی محمود جعفری دهقی، سه‌شنبه، هفتم مرداد از ساعت ٩ صبح تا ۶ بعدازظهر در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی برگزار شد.

1404/5/10 ۱۳:۵۸
ادامه مطلب

مداخل برگزیده

  • تاسوعا
    حسن اکبری بیرق

    روز نهم ماه محرم، که همه‌ساله شیعیان و دوستداران امام حسین (ع) با آیینهای ویژه‌ای، به یاد مصائبی که در روز نهم محرم 61 ق / 9 اکتبر 680 م بر شهدای کربلا گذشته است، آن را گرامی می‌دارند.

    ادامه مطلب
  • عاشورا
    محمدعلی جودکی

    عاشورا، روز دهم محرم، مصادف با شهادت امام حسین (ع) که بزرگ‌ترین روز سوگواری در میان شیعیان است. واقعۀ عاشورا از رویدادهای مهم تاریخ شیعیان به شمار می‌رود که با بازتولید بسیاری از رخدادها و صحنه‌های حماسۀ کربلا به فرهنگ عامه راه یافته است.

    ادامه مطلب
  • تیرگان
    ندا اخوان اقدم

    تیرْگان، از جشنهای ایران باستان که همه ساله در تیرماه برگذار می‌شد. تیرگان جشن باران بود و تمامی آیینهایی که در این روز برپا داشته می‌شد، به ایزد باران، یعنی تیشتر اختصاص داشت. هنوز هم زردشتیان ایران تیرگان را جشن «تیر و تیشتر» می‌دانند (بویس، «تاریخ...»، I/ 75، «جشنها...»، 803).

    ادامه مطلب
  • آرش
    احمد تفضلی

    آرَش [āraš]، پهلوان تیرانداز ایرانی. نام وی در اوستا به صورت اِرِخْشه با صفت تیزتیرترینِ ایرانیان آمده، و گفته شده که او تیری از کوه اَیریو خشوثه به کوه خَونْوَنْت انداخته است ( اوستا، یشت 8، بند 6). این نام در پهلوی ایرَش و با صفت تیزتیر آمده، و به اختصار روایت شده است که در روز ششم از ماه فروردین، منوچهر و این پهلوان، ایران را از افراسیاب بازستاندند («متنهای پهلوی»، 104). داستان تیراندازی آرش با تفصیل بیشتری در منابع اسلامی آمده است.

    ادامه مطلب
  • ایران
    حسن رضایی باغ بیدی,اصغر دادبه,علی بلوکباشی,قمر آریان,محمدحسن گنجی,علی بهرامیان,احمد پاکتچی,محمدحسن سمسار,بخش ادبیات عرب,فاطمه لاجوردی,روزبه زرین کوب,یونس کرامتی,سید حسین نصر,بخش ادیان و عرفان,عبدالحسین زرین کوب,زهره زرشناس,مهری باقری

    ایران، كشوری باستانی در جنوب غربی آسیا با 000‘648‘1 كمـ2 مساحت و بیش از 65 میلیون تن (1376ش) جمعیت كه نام رسمی آن «جمهوری اسلامی ایران» است. 

    ادامه مطلب
  • تاسوعا
    حسن اکبری بیرق

    روز نهم ماه محرم، که همه‌ساله شیعیان و دوستداران امام حسین (ع) با آیینهای ویژه‌ای، به یاد مصائبی که در روز نهم محرم 61 ق / 9 اکتبر 680 م بر شهدای کربلا گذشته است، آن را گرامی می‌دارند.

    ادامه مطلب
  • عاشورا
    محمدعلی جودکی

    عاشورا، روز دهم محرم، مصادف با شهادت امام حسین (ع) که بزرگ‌ترین روز سوگواری در میان شیعیان است. واقعۀ عاشورا از رویدادهای مهم تاریخ شیعیان به شمار می‌رود که با بازتولید بسیاری از رخدادها و صحنه‌های حماسۀ کربلا به فرهنگ عامه راه یافته است.

    ادامه مطلب

تازه های نشر مرکز

اخبار و گزارش

کارگاه و سمینار

آخرین مقالات افزوده شده

پربازدیدترین مقالات

مقالات دائرة المعارف بزرگ اسلامی براساس موضوع